Samen met de werkstraf en het elektronisch toezicht werd door de Potpourri II-wet ook de probatiestraf als autonome alternatieve hoofdstraf ingevoerd. Deze strafvorm houdt in dat de veroordeelde bepaalde algemene en bijzondere voorwaarden moet naleven tijdens een door de rechter bepaalde periode. Die periode bedraagt minimaal 6 maanden en maximaal 2 jaar.
De autonome probatiestraf wordt geregeld in artikel 37octies e.v. van het Strafwetboek.
Akkoord
Het is belangrijk dat de rechtbank moet onderzoeken of een beklaagde akkoord gaat met een eventuele autonome probatiestraf. Een autonome probatiestraf kan dus niet worden opgelegd wanneer men verstek laat gaan.
De voorwaarden
De algemene voorwaarden zijn:
-
geen strafbare feiten plegen
-
een vast adres hebben en elke wijziging ervan doorgeven
-
gevolg geven aan de oproepingen van de probatiecommissie en de justitieassistent
- samenwerken met de justitieassistent bij het uitwerken en opvolgen van de bijzondere voorwaarden
De bijzondere voorwaarden zijn doorgaans aangepast aan de persoonlijke situatie van de veroordeelde en kunnen bijvoorbeeld bestaan in het volgen van een bepaalde therapie, actief naar werk zoeken, een contactverbod of een verbod op alcohol en/of drugs naleven.
De rechter kan in het vonnis aanwijzingen geven over de concrete invulling van de straf of aanbevelingen doen, maar het is de probatiecommissie die beslist welke bijzondere voorwaarden worden opgelegd.
Vervangende straf
De rechter bepaalt in het vonnis wel een vervangende straf (een geldboete en/of gevangenisstraf) die moet worden uitgevoerd wanneer de veroordeelde de opgelegde voorwaarden niet zou naleven.
Opvolging door justitieassistent
Zodra de bijzondere voorwaarden zijn ingevuld, zal de veroordeelde moeten samenwerken met een justitieassistent die moet nagaan of de voorwaarden nageleefd worden. Zo zullen er regelmatig gesprekken plaatsvinden met de justitieassistent zodat deze kan nagaan welke inspanningen er geleverd worden door de veroordeelde. De justitieassistent houdt op diens beurt de probatiecommissie op de hoogte via verslagen. Indien nodig kan de probatiecommissie zo het verloop van de straf bijsturen.
Toezicht door probatiecommissie
De probatiecommissie kan:
-
de veroordeelde oproepen voor een zitting
-
de probatietermijn verlengen met maximum 1 jaar indien één of meerdere voorwaarden niet worden nageleefd
- de voorwaarden aanpassen of opschorten
Wanneer de probatiecommissie het nodig acht (bijvoorbeeld wanneer de voorwaarden maar niet nageleefd worden) kan zij het openbaar ministerie vragen om de in het vonnis bepaalde vervangende straf uit te voeren.
Als alle voorwaarden wel correct worden nageleefd tijdens de duurtijd van de probatiestraf, dan is de straf verlopen. De straf kan ook voortijdig worden beëindigd op initiatief van de probatiecommissie.